Lễ cúng hồn lúa của người Mảng thường diễn ra vào dịp lúa trên nương chín. Trước khi gặt, các gia đình chọn ngày tốt của bà chủ nhà để làm lễ cúng hồn lúa (lúa mới). Vào buổi sáng ngày đã chọn, hai vợ chồng chủ nhà lên đám nương của gia đình để […]
Lễ cúng hồn lúa của người Mảng thường diễn ra vào dịp lúa trên nương chín. Trước khi gặt, các gia đình chọn ngày tốt của bà chủ nhà để làm lễ cúng hồn lúa (lúa mới).
Vào buổi sáng ngày đã chọn, hai vợ chồng chủ nhà lên đám nương của gia đình để làm lễ cúng. Lễ vật mang theo là: một nắm xôi nếp, đuôi cá suối nướng (hoặc một miếng thịt gà, hay một quả trứng gà luộc) được để trong một cái cà tá.
Hai vợ chồng chủ nhà chọn một khóm lúa có ba cây lúa, bông chắc hạt. Bà chủ nhà vặn các thân lúa quấn vào nhau rồi cuộn tròn từ gốc lên ngọn khóm lúa, tiếp đó lấy hép cắt 3 bông lúa bỏ vào cà tá. Sau đó bà lấy một hòn đá đè lên cạnh khóm lúa đã cuộn và dặn dò: Hồn lúa hãy ở lại chỗ này, không được đi đâu nhé…
Ba chủ nhà lấy gói xôi, thịt (hoặc trứng) gà luộc đặt bên khóm lúa mời hồn lúa ăn và khấn xin: Hồn lúa ở đây không được đi đâu, chim bay không được bay theo, con cào cào bay không được bay theo, con cua bò đi không được bò đi nhé. Và xin hồn lúa cho phép gia đình gặt lúa.
Trong lúc chờ hồn lúa hưởng lễ, vợ chồng chủ nhà cùng con cháu đi kiểm tra nương lúa rồi trở về thừa lộc của hồn lúa. Việc thừa lộc bà ăn trước, sau đó mới đến chồng và con cháu. Thừa lộc xong thì mọi người tiến hành gặt lúa. Lúa được gặt từ xung quanh vị trí cúng hồn lúa ra bên ngoài nương.
Trong lúc gặt có người qua lại đám nương chào hỏi, hay gọi thì tuyệt đối không ai được trả lời. Nếu bà có việc hay về nhà, dừng gặt đi ra khỏi nương thì phải nhấc hòn đá đè lên khóm lúa. Khi trở lại gặt, bà phải làm động tác lấy hòn đá đè lên khóm lúa đã cuốn. Gặt lúa phải để lại mấy khóm lúa cạnh nương bên lối đi về nhà. Người Mảng quan niệm nếu gặt hết thì hồn lúa sẽ theo về nhà và sẽ thất lạc, năm sau mùa màng sẽ thất bát…
 |
|
Làm lễ dặn dò hồn lúa xong thì mọi người cùng hưởng lộc.Ảnh: Internet |
Buổi chiều, trở về, bà chủ nhà tự tay giã những hạt thóc vừa tuốt trên nương để nấu cơm. Vẫn không trò chuyện với ai trong gia đình. Mọi người cũng “phớt lờ” hành động của bà, không thắc mắc, không hỏi han. Chờ mọi người trong nhà đã đi ngủ, tắt hết đèn điện, bà mới bỏ nồi cơm ra và lặng lẽ ăn trong bóng tối, không để rơi vãi một hạt. Tuy nhiên, cũng không ăn hết chỗ cơm trong nồi, mà phải để thừa một ít. Theo quan niệm của người Mảng, kiêng rơi vãi, một phần là tránh việc thất thoát thóc lúa, một phần nữa là tránh những vong hồn vất vưởng có thể vào nhà mình nhặt đồ ăn mà làm cho người nhà mình ốm đau. Ăn phải để lại một chút, với ý nghĩa là thóc lúa nhiều, vụ này ăn không hết, còn thừa đến vụ sau.
Lễ gọi hồn lúa và lễ ăn cơm kiêng của người Mảng diễn ra trong 3 ngày. Trong 3 ngày ấy, người phụ nữ đi mời hồn lúa về phải kiêng ăn muối, kiêng rau xanh, phải đun nước lá thơm để tắm rửa. 3 ngày sau, gia đình, khách khứa mới được ăn cơm gạo mới. Nếu nhà nào không kiêng, hồn lúa sẽ giận, không về nhà đó nữa. Hồn lúa mà không về thì vụ sau sẽ mất mùa, đói kém…
